Kavaidü’l-İrab

01.12.2021

Kitap İsmi: Kavaidü’l-İrab
Müellif: Ebu Muhammed Cemalüddin Abdullah b. Yusuf b. Ahmed b. Abdillah b. Hişam el-Ensari el-Mısri (ö. 761/1360) (İbni Hişam en-Nahvi)

Genel Tanıtım

İbni Hişam en-Nahvi, Arap dil ve belagatinin otorite isimlerinden bir tanesidir. Sarf ve nahiv ilimlerinde onun görüşleri neredeyse hüccet olarak telakki edilir. Bu sebeple eserleri Arapça öğrenmek hatta Arap dili noktasında uzmanlık kazanmak isteyenlerin görmezden gelemeyeceği kaynaklardır.

Diğer taraftan İbni Hişam şöhretini yazmış olduğu Muğni’l-Lebib isimli eserine borçludur. Muğni’l-Lebib, yüzyıllar boyunca medrese müfredatlarından düşmeyen ve onlarca alim tarafından şerh edilen son derece kıymetli bir eserdir. İşte Kavaidü’l-İrab isimli eseri Muğni’l-Lebib’in muhtasarıdır.

Muğni’l-Lebib, Arap dil ve kaidelerinin ele alındığı hacimli bir kitaptır. Hacimli olması nedeniyle tedrisi son derece çetin ve güçtür. Bu sebeple İbni Hişam, Kavaidü’l-İrab eseriyle daha kolay okunabilir hatta ezberlenebilir bir ders kitabı ortaya çıkarmak istemiştir.

Kavaidü’l-İrab, toplamda dört bölümden oluşmaktadır. Bu bölümlerde genel olarak irab kuralları ile yaygın irab hataları ele alınmaktadır. Fakat diğer nahiv kitaplarından farklı olarak Kavaidü’l-İrab’da tüm konular maddeler halinde işlenmektedir. Maddeleştirme yöntemiyle İbni Hişam hem konuların kolay anlaşılabilmesini hem de kolay şekilde ezberlenebilmesini istemiştir. Zira irab, nahiv ilminin en önemli konularından bir tanesidir. Eser, muhtasar ve hacimsiz bir forma sahip olduğu için üzerine onlarca şerh ve haşiye yazılmıştır. Tüm medreselerde olduğu gibi Osmanlı medreselerinde de rağbet görmüş bir eserdir. Bu nedenle hala günümüz medreselerinde okutulmakta üzerine akademik çalışmalar icra edilmektedir.