Kur’an
Konusu ve amacı olmayan bir ilimden bahsedilemez. Aynı zamanda da bir araçtır. Bu araç bir konuyu işlemek ve amacı gerçekleştirmek maksadıyla hareket eder. Nasıl ki Kelam ilmi İslam inancını temellendirmek, bidatlerden korumak gayesiyle hareket eder, Fıkıh ilmi Müslümanların dünya işlerini düzenlemek amacıyla faaliyet gösterirse, Tefsir ilmi de aynı şekilde Kuran’ı daha iyi anlaşılması ve insanların doğru yolu bulmaları için varlığını sürdürür.
En temelde Tefsir ilminin konusu kelamullah olan Kuran’ı Kerimdir. Daha genel olarak Kuran’da yer alan manalar, hakikatler, derinliklerdir. Yine yüzeysel olarak maksadı, bu manaları keşfetmek ve izaha kavuşturmaktır. Fakat bu ameliyenin de amacı insanları hidayete erdirmek, dünya ve ahiret mutluluklarını tesis etmek, hayatlarına ışık sunmak ve kılavuz olmaktır. Bu sebeple olsa gerek alimlerimiz Tefsir ilmini şöyle tarif etmişler: “Allah’ın muradını kitap ve sünnet çerçevesinde ortaya çıkarmaktır.”
Kuran’ı Kendi Kendime Anlayabilir miyim?
Bu soru pek çoğumuzun aklına takılabilir. Nitekim modern zamanlarda herkes kendi tefsirini yapabileceğini, Kuran’ı kendi başlarına anlayabileceklerini iddia etmektedir. Böyle düşünenlerin pek çoğu, Kuran’ın inanan kimselere indirildiği ve herkesin kendi imkanları çerçevesinde anlayabileceğine dayanır. İlk bakışta makul gibi görünse de iyi tefekkür edildiğinde temelsiz bir fikir olduğu görülecektir. Şayet Kuran bir rehber yardımı olmadan anlaşılabilecek bir metin olsaydı bir peygamber aracılığıyla gönderilmezdi. Diğer taraftan gönderilse bile peygamber tefsir etme misyonu ile görevlendirilmezdi. Efendimizin (s.a.v.) vefatına kadar Kuran’ın ilk muhatapları olan sahabiler Kuran’ın tefsiri ondan dinlemiş ve hayatlarını bu peygamberi izahlar çerçevesinde yönlendirmişlerdir. Tefsir geleneğimizin en önemli eserlerinden bazılarını sizler için e-Medrese’de ders olarak işledik. Bu eserleri kısaca tanıtalım
İbn-i Kesir Tefsiri
Rivayet tefsirlerinin hacim ve muhteva açısından tutarlılığıyla öne çıkan kaynaklarından birisi İbn-i Kesir’dir. Kendisinden önceki kaynakları toparlayan ve veciz şekilde ihtisar eden bu eserin içerisinden 10 sureyi 18 derste işliyoruz. Tarih içerisinde medrese müfredatlarının vazgeçilmezi olmayı başaran İbn Kesir tefsirinde ayetlerin nüzul sebeplerinden, hikmet-i teşriine, israili ahbardan, tabiin kavillerine kadar geniş bir nakil yelpazesini görme fırsatı bulabilirsiniz.
Taberi Tefsiri
Tefsir literatürünün en mutavvel rivayet kaynağı olan Camiu’l-Beyan fi Tefsiri’l-Kuran, seçki yapmadan tüm nakillere yer vermesiyle bilinir. Neredeyse mevcut rivayet birikiminin tamamını kullanan bu eserin içerisinden 5 sureyi 9 derste işliyoruz. Hacmi ve muhtevası ile göz dolduran Camiu’l-Beyan, bir kütüphanede olmazsa olmaz kaynaklardan bir tanesi sayılır. Tedvin süreci geciken Tefsir ilminin, yazın sahasında güç kazanmasını sağlamış ve toparlayıcı sistematiği ile kendisinden sonraki kitaplara ilham olmayı başarmıştır.Tevilatü’l Kuran Tefsiri
Tevilatü’l-Kuran, Sünni kelamın ihtiyaç duyduğu mezhebi tefsirlerin başında gelmektedir. İmam Maturidi’nin son derece özgün bir görüşle tefsir sahasına çıktığı bu eser ile tevil ve tefsir arasındaki ayrım tekrar gündeme gelmiş, diğer taraftan batıni fırkaların önüne bir set çekilmiştir. Derslerimizde muhtelif kaynaklardan beslenerek, mukayeseli bir usul izledik. Dirayet metodunun inceliklerini irdelerken, Ehli Sünnet kelamının tefsir sahasındaki yansımalarını da gözden geçirdik. Umarız istifade etmenize vesile oluruz.
Mâverdî Tefsiri
Maverdi Türkiye’de özellikle el-Ahkamü’s-Sultaniyye ve Edebü’d-Dünya ve’d-Din isimli eserleriyle tanınmaktadır. Maverdi sadece bir din alimi olarak değil, aynı zamanda ünlü bir hukukçu, bürokrat ve teorisyen olarak da görevlerde bulunmuştur. Bu özellikleri, onun eserlerine de yansımıştır. en-Nüket ve’l Uyûn isimli tefsir, Kur’an araştırmacılarının temel kaynaklarından birisi durumundadır. Bu kursta Maverdi’nin Kur’an’ı yorumlama metodu yer almaktadır.
e-Medrese’de kurslara ek olarak işin üstadlarından Tefsir ilmi talebelerine öneriler, kitap tavsiyeleri, müfessir biyografileri ve daha birçok makaleye buradan ulaşabilirsiniz.
