el-Emsile

02.11.2021

Kitap İsmi: el-Emsile
Müellif: Anonim

Genel Tanıtım

Emsile hem geçmişte hem de günümüzde popülerliğini yitirmeyen ve medrese müfredatlarının vazgeçilmezi olan kitaplardan bir tanesidir. Arapçaya dair hiç bilgisi olmayan öğrencilerin anahtar kitabıdır. Osmanlı medreselerinde sıkça okutulan hatta ezberletilen Emsile bugün klasik usulü takip eden medreseler tarafından hala tercih edilmektedir.

Emsile’nin müellifinin kim olduğu belli değildir. Anonim bir eser olarak geçmiştir literatüre. Fakat kimi ulema bu kitabın Hz. Ali’ye (ö. 40/661) ait olduğunu iddia etmektedir. Temeli olmayan bu iddianın teberrüken ortaya atıldığı ifade edilmiştir.

Eserimiz en temelde iki ayrı bölümden meydana gelmektedir. Bunlardan ilki; el-Emsiletü’l-Muhtelife‘dir. İkincisi ise; el-Emsiletü’l-Muttaride. Bunun nedeni eserde “nasara” (نَصَرَ) fiilinin sülasi mücerredinden ortaya çıkan çekim örneklerinin “muhtelif” ve “muttarid” şeklinde iki ayrılmasıdır.

Emsile’nin esas amacı Arap diline giriş seviyesinde olan öğrenciye kelime bilgisi kazandırmaktadır. Kelimeler bir dilin kavranması gereken ilk unsurudur. Ve Arapça türeyen bir dil yapısına sahip olduğu için kelimelerin önemi büyüktür. Emsile, bir kelimenin tekil, ikil, çoğul, eril, dişil, etken, edilgen formalarına nasıl bürünebileceğini öğretir. Ayrıca bu formlarda gelen kelimeleri tanıyabilme kabiliyeti kazandırır.

el-Emsiletü’l-Muhtelife adı verilen ilk bölümde “nasara” filinin sülasi mücerredinden türeyen isim ve fiil kalıpları tanıtılmaktadır. Yirmi dört adet olan bu kalıplar en fazla kullanılandan en az kullanılana doğru sıralanmıştır. Böylelikle öğrenci genel anlamda bir kelimenin içine girebileceği tüm kalıpları öğrenmiş olur. Yeni öğrendiği bir kelimeyi de bu kalıplardan herhangi bir tanesine koyabilme ve anlam verebilme kabiliyeti kazanır. el-Emsiletü’l-Muttaride kısmında ise bahsi geçen yirmi dört kalıbın isimse şahıslara, fiilse malum ve meçhul durumlarına göre ayrıntılı tanıtımları yapılır.

Eserimizde konuların tamamı “nasara” fiili üzerinden ilerler. Örnekler de yine aynı fiiller üzerinden verilir. Fakat kalıplar değişmez olduğu için öğrencilerin muhtelif kelimeler üzerinden alıştırmalar yaparak Arapçadaki kelime üretme sistemine vakıf olmaları istenir.

Emsile bir giriş kitabıdır. Sonraki kitapların okunabilmesi için bir temel atılır. Bu bağlamda Sarf ilminin diğer yapı taşları olan Bina, Maksud ve İzzi gibi kitapların okunabilmesi için Emsile’nin iyi bir şekilde hazmedilebilmesi gerekir. Kimi dilcilere göre ise Emsile kitabı iyi tedris edilmediği müddetçe Arapça öğrenmek muhaldir.