es-Siretü’n-Nebeviyye

01.11.2021

Kitap İsmi: es-Siretü’n-Nebeviyye
Müellif: İbni Hişam (ö. 218/833)

Genel Tanıtım

İbni Hişam’ın es-Siretü’n-Nebeviyye isimli eseri, siyer teliflerinin en muteberlerinden sayılmaktadır. Hem tam metin olarak bugün kadar ulaşması hem de titiz bir çalışma olması nedeniyle kaynak kitap olarak görülmüştür. Fakat eserimizi ortaya çıkaran asıl metin İbni İshak’ın (ö. 151/768) Sire’sidir.

İbni İshak, Efendimizin hayatının daha geniş şekilde yer aldığı bir peygamberler tarihi eseri kaleme almıştır. Fakat bu eser tam metin olarak günümüze ulaşamamıştır. Son derece hacimli olan bu eser İbni Hişam tarafından ihtisar edilerek düzenlenmiştir. Müellif eser üzerinden o kadar çok tasarrufta bulunmuştur ki ortaya orijinal bir metin çıkmıştır.

İbni Hişam, İbni İshak’ın siyerini ravi Ziyad el-Bekkai’den almıştır. Ardından yepyeni bir çalışma orta koymuştur. İbni Hişam’ın eserini anlayabilmek için öncelikle İbni İshak’ın Sire’si üzerine yapmış olduğu tasarrufları maddeler halinde izah edebiliriz.

-İbni İshak’ın eseri tüm peygamberlerin hayatını teşmildir. Hz. Adem’den Hz. Muhammed’e kadar gelmiş olan bütün peygamberlerin biyografileri verilir. Fakat İbni Hişam eserine özellikle bu kısmı almamış, sadece Efendimizin hayatını tercih etmiştir.
-İbni Hişam her ne kadar peygamberlerin biyografilerini almasa da Efendimiz’in Hz. Adem’e kadar olan nesebini nakletmiştir. Hz. İsmail’e kadar nesebini ise çok detaylı şekilde nakletmiş, İbni İshak’ın nesebinde gereksiz gördüğü kişileri elemiştir.
-Tıpkı İbni İshak’ta olduğu gibi Efendimizin hayatını kronolojik olarak almıştır. Bu silsile üzerinde tasarrufa gitmemiştir.
-Eserinin sonuna Hasan bin Sabit’i (ö. 60/680) mersiyesini almıştır.
-Siyerini kaleme alırken İbni İshak’ta gereksiz gördüğü bilgileri çıkarmıştır.
-Efendimizin hayatına doğrudan temas etmeyen ayetleri de aynı şekilde elemiştir.
-İbni İshak’ın kullandığı ve içerisinde müstehcen ifadelerin bulunduğu şiirleri çıkarmıştır.
-Aynı zamanda doğruluğunu tespit edemediği rivayetleri de kati surette tercih etmemiştir.
-İbni İshak’tan yaptığı doğrudan nakillerde onun ismini zikretmiştir. Bu rivayetlere kimi zaman izahlar yapmıştır.
-Aktarılan ayetlerin nüzul sebepleri eklenmiştir.
-Rivayetlerde varsa garip kelimeler onlar da talik olarak açıklanmıştır.
-Rivayetleri aktarılan ravilerin isimleri doğrudan aktarılmış, bilinmeyenler ise müphem bırakılmıştır.

Yukarıdaki maddelerin dışında eserin üslubu tamamen İbni Hişam’a hastır. Konuların ele alınış biçimleri, anlatım tarzı müellife aittir. Kimi yerlerde rivayet tekrarı yapılmıştır. Bir konuyla ilgili müellifin sahip olduğu tüm bilgi birikimi aktarılmıştır.

İbni İshak’ın eserine nazaran daha muhtasar ve derleyici oluşu nedeniyle yazıldığı günden bugüne rağbet görmüştür. Esere gösterilen bu rağbet, asıl metnin bugüne ulaşmasını sağlamıştır. Mısırlı ravilerin İbni Hişam’ın naklinde önemli yer tuttuğu rivayet edilmektedir.

Siyer yazınının İbni Hişam’dan sonra geliştiğini iddia edebiliriz. Konu odaklı, didaktik eserlere müellifimiz ilham olmuştur. Günümüzde yazılan eserlerin de vazgeçilmez referanslarından bir tanesi olmaya devam etmektedir. Ve siyer okumalarında ilk sıraya koyulan en önemli kaynak kitap olarak görülmektedir.