Hüküm Nedir?

07.05.2021

İçindekiler

HÜKÜM NEDİR?

HÜKÜM NEDİR?

Hüküm, Allah’ın mükelleflerin fiillerine ilişkin hitabı veya bu hitabın sonucu olarak tanımlanır. Hüküm konusunu kendi içerisinde teklifî ve vaz’î hüküm olmak üzere iki başlık altında inceleyeceğiz.

TEKLİFİ HÜKÜM NEDİR?

Mükellefe bir şeyi yapıp yapmama konusunda yükümlülük veya serbestlik tanıyan hükümlere teklifî hüküm denir. Teklifî hükümlerin beş farklı kademesi vardır. Aşağıdaki şemayı inceledikten sonra teklifî hükümlerin neler olduğuna birlikte göz atmaya başlayabiliriz.

1-Vacip

Allah’ın kullarından yapmalarını istediği şeylerin emir düzeyindeki en üst talebine vacip denir. Kişi vacip olan bir şeyi yaptığında sevap kazanırken, yapmayı terk ettiğinde günahkâr olur.

2-Mendup

Allah’ın bir şeyi doğrudan emretmeden kulundan yapmasını beklediği fiilleri içerir. Mendup olan bir fiili işleyen kimse sevap kazanır. Terk eden ise günahkâr olmaz.

3-Haram

Yapılmaması kesin bir dille emredilen şeye haram denir. Haramı işleyen bir kimse günahkâr olur ve cezayı hak eder.

4-Mekruh

Hoşlanılmayan ve beğenilmeyen fiilleri içerir. Yapıldığında günahkâr olunmaz terk edilirse sevap kazanılır.

5-Mübah

Helal ve caiz olan fiilleri ifade eder. Kişi bu fiilleri yapıp yapmamakta muhayyerdir.

Kavramlar hakkında detaylı bilgilere ulaşmak için tıklayınız;

1.Vacip
2.Mendup
3.Haram
4.Mekruh
5.Mübah

VAZ’Î HÜKÜM NEDİR?

Vaz’î hüküm, teklifî hükümlerin bağlandığı birtakım kayıt ve şartlardır. Söz konusu kayıt ve şartlar dört başlık altında incelenir:

1-Sebep (Alâmet)

Bir hükmün bulunup bulunmamasını kendisine bağlayan şeydir. Burada ibadetleri örnek olarak verebiliriz. Mesela namaz, vaktin girmesine bağlıdır. Vakit burada namaz için sebeptir.

2-Rükün

Bir şeyin varlığı kendi varlığına bağlı olan unsurdur. Mesela kıyam ve kıraat namaz için rükündür. Bunlar olmadan namaz olmaz.

3-Şart

Tıpkı sebep gibi teklifi bir hüküm için gerekli olan şeydir. Fakat aralarında şöyle bir nüans söz konusu: Sebep bulunduğunda müsebbibin olması da gerekir. Fakat şart bulunduğunda sonucun bulunması gerekmez. Mesela akşam namazının vakti girdiğinde namaz kılınması gerekir fakat abdest alındığında mutlaka namaz kılmak gerekmez.

4-Mani (Engel)

Bulunduğunda, hükmün bulunmamasını gerekli kılan unsurdur. Yani mani varsa hüküm söz konusu olamaz. Mesela varisin murisini öldürmesi durumunda miras alamayacak olması mani ile ilintilidir. Varisin öldürme fiili, bir engel (mani) ortaya çıkarır.

Kavramlar hakkında detaylı bilgilere ulaşmak için tıklayınız;