Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesinde Hadis Eğitimi

1957 Yılında resmen kurulan Atatürk Üniversitesi’ne İslami İlimler Fakültesi’nin katılımı resmen 1969 yılında gerçekleşmiştir. Fakülte eğitim-öğretime 1971-1972 yılları arasında başlamış olup ilk mezunları arasında Erzurum’un ileri gelen hocalarından Veli Velioğlu ve daha birçok hatırı sayılır hocalarımız bulunmaktadır. 1981 yılında kendi binasına taşınan İslami İlimler Fakültesi’nin adı 20 Temmuz 1982’de yayınlanan 42 sayılı kanun hükmündeki kararname ile İlahiyat Fakültesi olarak değiştirilmiştir. Halen aynı binada aynı adla eğitim-öğretime devam edilmektedir.

İlahiyat Fakültemiz biri hazırlık olmak üzere beş yıllık bir programa sahiptir. Hazırlık yılında alınan Arapça sarf, nahiv bilgisi ve metin okuma-anlama dersleri üst sınıflarda fakültemizin kıymetli hocalarının verdiği çeşitli derslerle desteklenmektedir. Hazırlık üstü sınıflarda ilk iki yıl Temel İslami Bilimler ağırlıklı dersler alan öğrenciler, son iki yıl A,B, C, D gruplarına ayrılır ve zorunlu Felsefe ve Din Bilimleri dersleri yanında seçtikleri grubun seçmeli Temel İslami Bilimler derslerini de alırlar. Hazırlık üstü eğitimin ardından dört yıl boyunca verilen hadis dersleri ise şöyledir;

Bu dersleri veren hocalarımız ise şöyledir;

1. Harun Özçelik
2. Abdulvahap Özsoy
3. Fuat Karabulut
4. Recep Ertugay

Bu hocalarımız dışında daha öncesinde fakülte bünyesinde bulunan fakat çeşitli sebeplerle artık fakültede bulunmayan hocalarımız ise şöyledir;

1. Nihat Yatkın
2. Selçuk Coşkun
3. Tevhid Bakan

Verilen derslerin muhtevaları ise şöyledir;

Hadis Usulü ve Tarihi Dersi

Bu ders fakülte bünyesinde ilk kez hadisle karşılaşan öğrencilerimize gerek Hadis’e bakış açısı oluşturma gerekse Hadis karşıtlarına dair bilinçlendirme anlamında kritik bir öneme sahiptir.

İlk birkaç ders farkındalık oluşturma dersidir. Daha sonrasında ise çeşitli kaynaklar eşliğinde dersler işlenir.

 Bu kaynaklar arasında Ahmet Yücel’in Hadis Usulü ve Hadis Tarihi kitapları, Mustafa Karataş’ın Hadis Rivayet Tarihi gibi Türkçe kaynak olarak alanın en iyisi oldukları kabul edilmiş kitaplar ve Selçuk Coşkun’un veya Abdulvahap Özsoy’un ders notları gibi hocalarımızın kendi okuduklarından derlemiş oldukları kıymetli notlar da bulunmaktadır.

Hadis I ve Hadis II Dersleri

Fakültemizin 2. ve 3. yarıyıllarında verilen bu dersler tamamen Hadis okuma-anlama ve şerh etme eksenlidir. Bu dersin ana kaynağı içerisinde hocalarımızın Kütüb-ü sitte’den derledikleri hadisleri topladıkları el-Hadis ve’l-Hayat adlı kitaptır. Bu kitap içerisinde bulunan hemen her hadis önce okunup anlaşılmaya çalışılır, daha sonra hocaların ve öğrencilerin katkılarıyla şerh edilir. Kitap içerisindeki önemli bazı hadislerse –ki yanlarında احفظ  kaydı bulunmaktadır- öğrencilerimiz tarafından ezberlenir. Bu dersleri alan hemen her öğrenci dönemde yaklaşık olarak 25-30 civarı hadis ezberler.

Hadis İlimleri

5.yarıyılda A grubunu seçen öğrencilerin aldığı bu dersle ilgili piyasada hemen hemen hiç kaynak bulunmadığından ders hocalarımız kendi kaynaklarından notlar oluşturmakta veya DİA’nın ilgili maddeleri üzerinden ders işlenmektedir.

Hadis Anlama Yöntemleri

6.yarıyılda B grubunu seçen öğrencilerin aldığı bu dersin ana kaynağı Yusuf el-Karadavi tarafından yazılan, Bünyamin Erul tarafından tercümesi yapılan Sünneti Anlamada Yöntem adlı kitaptır. Bunun dışında çeşitli kaynaklar da kullanılmaktadır.

Hadis-Siyer İlişkisi

6.yarıyılda C grubunu seçen öğrencilerin aldığı bu dersin ana kaynağı Bünyamin Erul’un Sahabenin Sünnet anlayışı olmakla beraber çeşitli kaynaklardan da faydalanılmaktadır.

Bu derste öğrencinin hadisi siyer eksenli anlaması ve bir hadisi anlarken siyerden faydalanması amaçlanmaktadır. Bu ders aynı dönem aynı grupta bir başka ders olan Sahabe-Siyer adlı dersle desteklenmektedir.

Hadis Tenkidi

6.yarıyılda D grubunu seçen öğrencilerin aldığı dersin birçok kaynağı vardır. Fakat ana kaynak olarak Abdulvahap Özsoy’un Hadis Tenkidi adıyla basılan doktora tezi okutulmaktadır.  

Bu dersin özelliği ise öğrenciye bir hadisin dönem ödevi olarak verilmesi ve hadisi sened ve metin açısından incelemesinin istenmesidir. Dönem esnasında hoca bir hadisin sened ve metin incelemesinin nasıl yapılması gerektiğini anlattıkça bu ödev gelişir ve geliştirilir. Öğrencinin tıkandığı yerde ise bazı günler belirlenerek özellikle kütüphanede dersler yapılır. Bu dersler hem öğrencilerin zihninde soyut olarak var olan kitapların somutlaşması hem de öğrencinin kaynak başvurusunda bilinçlenmesi anlamında önemlidir.

Seçme Hadis Metinleri

7.yarıyılda A grubunu seçen öğrencilerin aldığı bu derste hocanın seçtiği bazı hadisler ele alınarak okunur, anlaşılır ve şerh edilir. Muhteva itibariyle Hadis I,II derslerine benzese de hadislerin anlaşılması öğrenci merkezli olduğundan bu derslerden ayrılır.

Hadis Problemleri

8.yarıyılda C grubunu seçen öğrencilerin almış olduğu bu dersin ana kaynağı Enbiya Yıldırım’ın Hadis Problemleri kitabıdır. Birçok farklı kaynaklardan yararlanılmakla birlikte her problemle ilgili makale taraması ve haftalık makale okuması yapılmaktadır.

Sonuç

Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi’nden mezun olan bir öğrenci üçü zorunlu, ikisi seçmeli beş hadis dersi almaktadır. Bu dersler muhtevaları bakımından öğrencilere hem okuma-anlama hem kritik etme hem de kaynak tarama anlamında katkıda bulunmaktadır. Özellikle her hadisin kendi ekseninde değerlendirilmesine dair bilinç kazandırılmakta ve bu değerlendirmenin nasıl yapılacağı seçmeli derslerde birebir anlatılmaktadır.

Kübra Ay
Bu yazı İlim Dergisi’nden alınmıştır.

• About
• Latest Posts

emedrese

Latest posts by emedrese (see all)

• Taberi Tefsiri - 6 Ocak 2022
• et-Telhısü’l-Miftah - 4 Ocak 2022
• el-İhtiyar li-Ta’lili’l-Muhtar - 3 Ocak 2022