Fahreddin Razi

ahmet karagöz

02.09.2021

Fahruddin Razi

About
Latest Posts

ahmet karagöz

Latest posts by ahmet karagöz (see all)

Arapçaya Dair Her Şey - 11 Ocak 2022
İlahi Dinlere Göre Başörtüsü Meselesinin Değerlendirilmesi - 10 Ocak 2022
Arapça Sözlük Kullanım Teknikleri - 8 Aralık 2021

İçindekiler

Fahreddin Razi (d.543-ö.606)
Referanslar

Fahreddin Razi (d.543-ö.606)

Hakkında

Üstün bir zekaya ve güçlü bir hafızaya sahip olan Fahreddin Razi, döneminin en önemli alimlerinden biridir. Etkili hitabeti ile tanınır. Cedel ilmindeki üstünlüğü ile girdiği her münazaradan başarıyla çıkan, derinlikli düşünceleriyle herkesi ikna edebilen bir şahsiyettir. Kerramiyye, Mutezile, Felasife ve Batıniyye ile mücadele etmiştir. Kısa zamanda büyük bir üne kavuşmuş hem doğuda hem batıda tanınan nadir karakterlerden biridir. Sultanlardan bile iltifat görmüş, kendini ispatlamayı bilmiştir. Pek çok ilim dalında paye sahibi olmakla beraber yine ilgi duyduğu her ilimde telif vermiş üretken bir yazardır.

Hayatı

Tam adı: Fahreddin Muhammed b. Ömer b. Hüseyin. 543 yılında o zamanlar Büyük Selçuklu Devleti’nin başşehri olan Rey’de dünyaya gelmiştir. Farklı rivayetler olsa da genel olarak Arap asıllı bir aileden geldiği kabul edilir. İbnü’l-Hatip olarak da bilinir. Ama daha çok Fahreddin Razi diye tanınır. İlk eğitimini babasından almıştır. Ki babası Begavi’nin (ö.516/1122) yanında yetişmiş Gayetü’l-Meram müellifidir. Daha sonra İran, Türkistan, Afganistan ve Hindistan’ın bazı şehirlerine rıhle yapmıştır. Ardından Herat’a yerleşmiş ve hayatının sonuna kadar burada yaşamıştır.

Gittiği her yerde hem ulema hem de vüzera tarafından izzet ve ikram görmüştür. Çalışmaları sayesinde ünü çabuk yayılmış ve zamanını aşan bir mütefekkir olmuştur. İlmi tefsir onunla güçlenmiş, yeni bir ruh kazanmıştır. Talebe yetiştirmekle beraber, mülhitlerle de mücadele etmiştir. Öyle ki vefat sebepleri içinde onun Kerramiler tarafından zehirlendiği iddiasını sayanlar bile vardır. Her ne sebeple olursa olsun, münazarayı sevmesi ve genellikle batıl fikirlerle mücadele etmesi nedeniyle düşmanlarının hayli fazla olduğu söylenebilir.

Razi, hayatının il dönemlerinde geçinemeyecek kadar fakirdir. Fakat sonraları ciddi bir mal varlığına sahip olduğu bilinmektedir. Muhafızlar tarafından korunacak kadar yüklü olan serveti, sultanların lütufları ve dünürü Abdurrahman b. Abdülkerim’den oğullarına intikal eden miras oluşturmaktadır.

606 yılında vefat ettiğinde mülhitler naşına zarar vermesinler diye Herat yakınlarındaki Muzdahan köyüne defnedilmiştir. İbnü’l-Kıfti’ye (ö.606/1248) göre ise Razi evine defnedilmiş fakat kötü niyetli kimseleri yanıltmak için gömüldüğü yer yanlış söylenmiştir.

İlim Sahaları

Döneminin tüm ilimlerine hâkim olan Fahreddin Razi özellikle kelam, fıkıh, fıkıh usulü, tefsir, dil ve edebiyat, mantık, felsefe, astronomi, tıp ve matematik ilimlerinde derinlik sahibiydi. Mantık ve felsefenin doğru kullanımı noktasında İslami ilimlerle uğraşanlara ufuk açmıştır. Mefatihu’l-Gayb’da objektif bilimler ile nakli birleştirerek, benzeri görülmemiş bir tefsir metodu ortaya çıkarmıştır.

Talebeleri

300’ü aşkın talebe yetiştiren Razi’nin en önemli ve en meşhur talebeleri arasında şunlar vardır:

1- Kutbuddin el-Mısri
2- Zeynüddin el-Keşşi
3- Şerefeddin el-Herevi
4- Esiruddin el-Ebheri (ö.663/1265)
5- Taceddin el-Urmevi (ö.653/1225)
6- Siraceddin el-Urmevi (ö.682/1283)
7- Şemseddin Hüsrevşahi

Eserleri

Pek çok ilim dalıyla ilgilenmiş hatta telif vermiş olsa da Razi’nin asıl otorite sayıldığı sahalar kelam ve tefsirdir. Ona göre kelam ilimlerin en şereflisidir. Ve kelam ile uğraşan kimse peygamberlerin misyonunu yerine getirmek için uğraşmaktadır. Bu sebeple yine en çok eser verdiği saha kelam olarak görülmektedir.

1- Mefatihu’l-Gayb (Tefsiru’l-Kebir)

İlmi tefsir metodunun en önemli kaynaklarından bir tanesidir. Kuran’a yöneltilen eleştirileri bilimsel veriler ve akli istidlallerle çürütme, ayetleri objektif bilgiler ile güçlendirme gayesi güdülmüştür. Eserin diğer bir özelliği ise hem rivayet hem dirayet olarak bilinen tefsir yönteminin aynı anda kullanılmasıdır. Akıl ile nakli desteklemesi, felsefe, mantık, fizik başta olmak üzere çağın tüm ilmi birikiminin tutarlı şekilde işlenmesidir. Razi, İbni Sina’nın (ö.428/1037) etkisinde kalarak, dünyanın düz değil yuvarlak olduğunu Mefatihu’l-Gayb’da iddia etmişse de dönmediğini, sabit kaldığını söylenmiştir.

2- el-Muhassal

Razi, bu eserin bir grup alim ve hakimler için yazıldığını ifade etmektedir. Kelam literatürünün mühim kaynaklarından biridir. İçerisinde sistematik kelamın tüm konuları olsa da eserin belirgin bir yazım metodu olduğu görülmemektedir. Batını fırkaların görüşleri ele alınmakta ve eleştirilmektedir.

3- el-Metalibu’l-Aliye

Fahreddin Razi’nin hacimli kelam kitaplarından biridir. On bölümden oluşmaktadır. Girişinde müellif “ilmi ilahiye dair eserimizdir” demiştir. İçerisinde tabiat felsefesi, ilahiyat, nübüvvet, ruh, kader gibi konulara dair detaylı malumatlar verilmiştir. Akli, nakli ve felsefi deliller ışığında nübüvvet, kader, ispatı vacip, mucize gibi konular ele alınmakta ve detaylı olarak işlenmektedir.

4- Camiu’l-Ulum

Müellifin zamanındaki tüm ilimleri kaydettiği eseridir. Yaşadığı dönemdeki ilimlerin isimleri ve tanımları kayda alınmıştır. Detaylı bilgi verilmemiştir. Kimi nüshalarda bu ilimlerin adedi kırkken, kimi nüshalarda altmıştır.