Siyere Güncel Bir Bakış: Hamidullah ve İslam Peygamberi

Yazar

Muhammed Hamidullah bugün Pakistan sınırları içerisinde kalan Haydarabat’ta 1908 yılında doğmuştur. İlk tahsilini babasından alan Muhammed Hamidullah öğrenimini Osmaniye Üniversitesi’nde tamamlamıştır. Yüksek lisans eğitimini tamamlamak üzere Osmaniye Üniversitesi tarafından Bonn Frederich Wilhelm Üniversitesine gönderilen Hamidullah ikinci doktora çalışmasını Paris’te yapmıştır. Doğu-Batı kütüphanelerinde araştırma yapma fırsatı elde eden Hamidullah, İslam Genel Devletler Hukuku ve Devletler Genel Hukuku dallarında çalışmalar yapmıştır.

Hindistan’ın Haydarabat’ı işgali üzerine ülkesine dönememiş, vatansız bırakılmış ve birçok ülkeyi gezerek araştırmalarına devam etmiştir. Hastalığı sebebiyle Amerika’ya giden Hamidullah, 2002 yılında Florida eyaletinde hakkın rahmetine kavuşmuştur.

Siyer

Örnek alma yetisi insanlık tarihi kadar eskidir. Geçmişten bugüne her insan kendisine örnek alacağı bir şahsiyet aramıştır. Bir Müslüman için örnek alınabilecek yegâne şahsiyet ise âlemlere rahmet olarak gönderilen Hz. Peygamber’in ta kendisidir. İşte siyer ilminin önemi de burada ortaya çıkmaktadır.

Müslümanların her dönemde itina ile üzerine durdukları siyer çalışmaları, hemen hemen ikinci asra kadar dayanmaktadır. Yazımızın konusu olan Muhammed Hamidullah’ın siyeri ise son dönem siyer çalışmaları arasında önemli bir yere sahiptir. Siyeri yazma amacını şöyle ifade eder: “Muhammed’in ^(sav) hayatını incelemeye neden gerek duyuyoruz? Bir Müslüman için bu sorunun cevabı gayet basittir; kişi kendi hayatında Rehberi’nin ^(sav.) yolunu izlemiyorsa Müslüman olamaz.”[1]

İslam Peygamberi

Muhammed Hamidullah’ın İslam Peygamberi eseri son dönemlerde araştırmacıların en fazla yararlandığı siyer kaynaklarından biridir. Belki de bu Muhammed Hamidullah’ın 30 yıllık emeğinin bir mahsulüdür. Yapmış olduğu araştırmayı mahdut ve matbu siyer kaynaklarıyla sınırlı bırakmamış peygamberin yaşadığı ortamı bizzat müşahede etmiştir. Mesela Peygamber Efendimizin Taife giderken yaşadığı sıkıntıları hissedebilmek için aynı bölgeye eşekle seyahat etmesi onun ne kadar müdekkik bir araştırmacı olduğunu gösterir.

Muhammed Hamidullah kitabında Peygamber Efendimizin hayatını incelemekle yetinmemiş aynı zamanda Efendimizin gönderildiği zamanın dünya şartlarını da ele almıştır.

Peygamber Efendimizin Medine Sözleşmesi’ni dünyada yapılmış ilk toplumsal sözleşme olarak nitelendirmiştir.

Muhammed Hamidullah, Peygamber Efendimizin oluşturduğu müesseselerin günümüz müesseselerinin özünü teşkil ettiği kanaatindedir. Bu da onun siyer ilmini güncelleme çabasına iyi bir örnektir.

Müsteşriklerin Efendimiz’e dair yapmış olduğu eleştirilere ilmi bir üslup ile cevap vermiştir. Bilgiyi esas kaynağından alma çabası onu mektupların asıl nüshalarını araştırmaya götürmüş ve ciddi bir çalışma ortaya koymasını sağlamıştır.

Mucizeler hususunda ise kendisi mucizelerin gerçek olduğuna inanmakla birlikte asıl olanın peygamberlerin getirdiği ilahi öğretiye inanmak olduğunu zikretmiştir.

Yine daha önceki siyer kaynaklarında bahsedilmeyen Müslüman kadınlar konusunda da bir şeyler söylemesi, onun siyer ilmine güncel bir bakış açısıyla yaklaştığına delil olacak örneklerdendir.

Siyer İlmine Katkıları:

Siyer ilminin temellendirilmesi (Niçin siyer öğreniyoruz?).
Siyer’i Nebi’nin yaşandığı yerlerin gezilmesi sonucu şahsi gözlemlerin anlatılması.
Yüceltme temelli abartılmış malzeme yerine sade ve misyon temelli yaklaşım.
Kronolojik Siyer metodundan sistematik konu merkezli metoda geçiş.
Arap yarımadası ile sınırlandırılmayan geniş çerçeveli siyer sunumu.
Rivayetlerin sadece aktarımı değil, tetkik, tahkik, tenkit, tahlil ve tercih edilmesi.
Hz. Peygamber’in mucize boyutundan ziyade, dini öğretinin ve ilahi misyonun vurgulanması.
Kur’an ve sünnet perspektifinde sunum.
Kaynak çeşitliliği.
Peygamber Efendimizin insani özelliklerinin vurgulanması.
Hadiselerin akıl mantık süzgecinden geçirilmesi.
Savaş endeksli siyer anlatımı yerine evrensel değerlerin öne çıkarılması.
Diğer dinlerin yaşandığı çevrelerde meydana gelen değişimin etkilerinin gözlemlenmesi.
Hadiselerin meydana geldiği günün şartlarının dikkate alınması.
Yerel kaynaklardan faydalanma.
Sosyoloji ve psikoloji gibi bilimlerden faydalanma.
Kadın öğesinin incelenmesi ve öne çıkarılması.
Model insan-peygamber (kul peygamber) boyutunun vurgulanması.
Siyer’i Nebi’yi, Siyer’i Enbiya’dan ayırmadan bir bütün olarak incelemesi.[2]

Son olarak şunu söylemek gerekirse nice zorluklar ile hazırladığı, güncelleyip sunduğu “İslam Peygamberini” hakkıyla okumak bir ilim talebesinin Muhammed Hamidullah’ a karşı bir vefa borcudur.

Bu makaleyi okuyanlar için tavsiye yazı: “Siyer Literatürü Nasıl Oluştu?”

Kaynakça

Muhammed Hamidullah, İslam Peygamberi (terc. Mehmet Yazgan),Beyan Yayınları, İstanbul 2004
XX. Yüzyılda Hz. Muhammed(sav)’i Anlama Çabası/Maside KAMİT
Siyer Yazıcılığı ve Muhammed Hamidullah/Yusuf KAYA
Muhammed Hamidullah’ın “İslam Peygamberi” Adlı Eserinin Siyer İlmine Katkıları/Hale ÇERÇİBAŞI
Muhammed Hamidullah’ın “İslam Peygamberi” Adlı Eserinin Siyer İlmine Katkıları/Deniz ÇAKILI
Muhammed Hamidullah’ın “İslam Peygamberi” Adlı Eserinin Siyer İlmine Katkıları/Naci UYSAL
Muhammed Hamidullah’ın “İslam Peygamberi” Adlı Eserinin Siyer İlmine Katkıları/Alper AYAS
Muhammed Hamidullah’ın “İslam Peygamberi” Adlı Eserinin Siyer İlmine Katkılar/Kevser BEYAZYÜZ
Muhammed Hamidullah’ın Siyeri XX. Yüzyıl Modern Çağın İdrakine Sunuşu/Ferdi DİNÇ
Muhammed Hamidullah’ın “İslam Peygamberi” Adlı Eserinin Siyer İlmine Katkıları/Siyer Yayınları

[1] Muhammed Hamidullah, İslam Peygamberi (terc. Mehmet Yazgan),Beyan Yayınları, İstanbul 2004,sf 24
[2] Siyer Yazıcılığı ve Muhammed Hamidullah/Yusuf KAYA

• About
• Latest Posts

emedrese

Latest posts by emedrese (see all)

• Taberi Tefsiri - 6 Ocak 2022
• et-Telhısü’l-Miftah - 4 Ocak 2022
• el-İhtiyar li-Ta’lili’l-Muhtar - 3 Ocak 2022