İlahiyatçının İnternet Kılavuzu

09.09.2020

İçindekiler

Giriş
Mükemmel Arapça dijital kütüphane
İstediğin ayeti 150 tefsirden araştır
230 kitap ve 430 bin rivayetlik hadis hazinesi
Arapça PDF kitap mı indirmek istiyorsun?
Kolay ve geniş Arapça sözlük
Binlerce konuda sürekli artan ilmî makale
İslamî ilim forumları
Harika mahtûta eserler burada
Arapça genel kültür ansiklopedisi
İslamî ilimler öğrencisine e-nasihatler

Giriş

Kim istemez Vakidî gibi 120 deve yükü kitabı olmasını ya da Sahib b. Abbad misali 206 bin kitaplık şahsî kütüphanesi bulunmasını? Taş baskılardan nadide mahtûtalara kitap kokuları arasında; o talikten bu tahkike, mum ışığında saatler geçirmeyi kim istemez? Gel gör ki para illeti köşe başlarını tutmuş, aman vermiyor beyim. Özellikle dolar üzerinden satılan Arapça kitaplara sahip olmak şu günlerde pek müşkil! Mecburen Pdf kitaplarla ve online kaynaklarla iktifa ediyoruz. Kimimiz basılı sayfalara bizzat dokunmanın yerini katıyyen tutamayacağını söylese de Arapça dinî portallar şimdiden matbû kitapların yerini almış durumda. Bu keşif yazısı, öncelikle İslamî ilimler şevki çok, fakat maddî imkânı sınırlı ilahiyat ve medrese öğrencileri için. Hangi ilimde hangi siteden istifade edilir? Geniş tabanlı Arapça sözlük siteleri nelerdir? İslamî ilim dallarında hangi online imkanlar mevcut? Mesela Ebul Hasen Kerhî’nin el-Muhtasar’ını nereden indirebilirim? Buna benzer sorularla debeleniyorsanız doğru yazıdasınız.

Mükemmel Arapça dijital kütüphane

shamela.ws: el-Mektebetü’ş-Şamile programının kendi sitesi.Şamile programı o kadar önemli ki sık sık onu kullanmayan ilahiyatçıya kız verilmemesi lazım. Bu yazıdaki tüm diğer kaynakların işini büyük oranda karşılıyor. Binlerce Arapça kaynak hem bedava hem içlerinde detaylı arama-araştırma imkânı veriyor hem de kullanıcılara kitap ekleme-çıkarma şansı sunuyor. Kitapların PDF formatları ve titiz aktarım işçiliği matbu asıllarıyla sayfa uyumsuzluğunu artık ortadan kaldırıyor. İndirin, kurun, kullanın ve güzelleşin diyorum. Başlıktaki sitenin tenzîlü’ş-şamile menüsünden programın çeşitli boyuttaki sürümlerini yükleyebilirsiniz. Programın indirme ve kurulumuna dair internette yazılı-görüntülü hayli Türkçe doküman var. Son olarak al-maktaba.org adresi üzerinden bilgisayara indirmeden Şamile programını kullanabiliyoruz. Denedim, tasarımı da gayet hoş.

İstediğin ayeti 150 tefsirden araştır

altafsir.com: 2006 yılından beri hizmet veren online tefsir hazinesi. Ehlisünnet’ten İbaziyye’ye, sûfi ekollerden modern tefsirlere 150’den fazla tefsir kitabı elinizin altında. Arama butonundan sure, ayet, ekol ve kitap seçimi yapabiliyorsunuz. Site ahkâmü’l-Kur’ân, İrâbu’l-Kur’ân gibi çeşitli tefsir alt dallarında hususî arama-araştırma imkânı tanıyor. Arapça-İngilizce arayüze sahip adreste Türkçe dâhil birçok dilden ayetlerin mealine ulaşıyoruz ayrıca.

230 kitap ve 430 bin rivayetlik hadis hazinesi

hadithportal.com: Camiu’s-sünneti ve şurûhuhâ ismiyle yayın yapan portalda sünnet kitapları sıhâhından zevâidine, hadis ilimleri mustalahü’l-hadîsinden muhtelefü’l-hadîsine kategorilere ayrılmış durumda. Ayrıca râvi tercümeleri, bir kelimenin üzerine geldiğinizde garip lafızların açıklaması, metin ve şerhleri harekeli-harekesiz görüntüleme imkânı, yine metin ve şerhinden hadis ilimlerinde her içeriğin sistemdeki okuyucu tarafından seslendirilmesi takdiri hak eden hizmetler. İkinci merhalede daha fazla yeniliğin okura sunulacağı söylenen bu geniş hadis kaynağına bakmanızı hararetle tavsiye ederim. Arama kısmına dilediğiniz hadisteki bir kelimeyi Arapça yazarak başlayabilirsiniz.

Arapça PDF kitap mı indirmek istiyorsun?

waqfeya.com: Arapça PDF kitap bakıp indireceğim, dersen el-Mektebetü’l-Vakfiyye’dir kardeşim. Şebeketü Mişkâtü’l-İslâmiyye (almeshkat.com), Saydu’l-Fevâid (saaid.net) ve Mektebetü’l-Mustafâ (al-mostafa.com) gibi Arapça şer’î kitap indirme siteleri mevcut; lakin sade ve pratik arayüzü nedeniyle şahsen Vakfiyye’yi tercih ediyorum. Bu engin arşivde aynı zamanda pek çok ilimde mahtûta esere, çeşitli Arapça ilmî dergilerin arşivine erişebiliyorsunuz. Farklı dillerde dinî kitapların yer aldığı bölümde Türkçe bakayım ne var, dedim. Koca kütüphanede karşıma bir tek Salih el-Useymî’nin Ehl-i Sünnet vel-Cemaat Akîdesi kitabının çıkması ironi gibiydi. Bu vesileyle bu tür sitelerin yarıdan fazlasında Selefî eğilimin olduğunu, mesela tasavvuf ve felsefe külliyatının oldukça zayıf kaldığını hatırlatmış olayım.

Kolay ve geniş Arapça sözlük

almaany.com: Almancadan Türkçeye farklı arayüzlere sahip site, pratik ve oldukça geniş bir Arapça sözlük. Arapçadan-Arapçaya kısmında detaylı şekilde klasik ve modern mucemlerden aradığınız kelime karşılıklarını buluyorsunuz. Bunun dışında Türkçenin de bulunduğu 8 dilde iki taraflı sözcük karşılıklarına ulaşabiliyorsunuz. Sitede günün anlamlı sözü, dilbilimsel incelikler, müradif ve zıt kelimeler, kelam-ı kibâr, isimlerin anlamları gibi müstakil kısımlar; özellikle Arapçayı öğrenme aşamasında olan öğrenciler için müthiş teşvik edici olacaktır. İstimal eyleyiniz.

Binlerce konuda sürekli artan ilmî makale

alukah.net: Şebeketü’l-Alûke, kitap, ses, görüntü ve yazı dosyalarından oluşan 17.000 maddeye sahip geniş bir ilim ve irfan ağı. Arapça klasik kitapları indireceğimiz birçok kaynak var; fakat Alûke gibi farklı ülkeden birçok yazarın katkı sağladığı zengin bir makale arşivi bulmak zor. İşte burası öyle bir yer. Anasayfadaki arama kısmına, örneğin علم النحو yazdığımda PDF ve Word formatında yüzlerce kitap, makale, tanıtım ve konferans dökümüne ulaştım. Yolda, otobüste siteden konferans ve derslerin ses kayıtlarını dinlemek harika fırsat.

İslamî ilim forumları

Buraya kadarki web adresleri pasif katılım sağlayacağınız yerlerdi. Bunlar dışında üye olarak on binlerce talebe ve hocanın bulunduğu ortama katılacağınız, canlı tartışmaları yakından takip edeceğiniz, bizzat açtığınız yeni konu başlıklarıyla dikkat çekeceğiniz formlar da var elbette. Bunların en meşhuru Mültekâ Ehli’l-Hadis. ahlalhdeeth.com adresinde yayın yapan forum, her ne kadar dışarıdan hadisçilerin buluşma noktası gibi görünse de bütün İslamî ilim dallarında ilmî yazı, tavsiye, tartışma, öneri ve kitap indirme hizmeti sunuyor. Burası dışında mesela fıkıh ilmine ilgi duyuyorsanız feqhweb.com/vb/forum.php (feqhweb.com’un alt sitesi) forumuna, tefsirde derinleşmek istiyorsanız vb.tafsir.net adresine (tafsir.net’in alt sitesi), Arap dilinde ihtisas düşünüyorsanız ahlalloghah.com ailesine katılabilirsiniz. Buralar sizi geliştirecek tartışma platformları ve paylaşım adresleridir.

Harika mahtûta eserler burada

wadod.com: Merkezü Vedûd, Arap-İslam eserlerinin mahtûtalarınıindirmenizi sağlayan bir web kaynağı. Tevhid-akîdeden tıbba kadar birçok sahada binlerce elyazması kitap, herhangi bir ücret talep edilmeden ilim taliblerinin istifadesine sunulmuş. Site bu noktada üye ve ziyaretçilerin katkısına da açık. Mahtûta okumanın tadını bilenler bilir. Bilmeyenler kenar notları, tashihler ve el emeğine dayanan bu sürprizli, doğal metin keşif yolculuğuna çıksınlar derim.

Arapça genel kültür ansiklopedisi

marefa.org: Konumuz Arapça İslamî ilim kaynakları olsa da insan zaman zaman Arap dilinde genel kültür okuması yapmak istiyor. el-Marife bu açıdan güvenilir ve zengin içeriği, herkese açık ve ücretsiz yapısıyla öne çıkan Arapça ansiklopedi. Başka hiçbir yerde mesela Taceddin es-Sübkî ile futbol maddesinin aynı detay ve titizlikte işlendiğini göremezsiniz. 2007 yılında yayına başlayan bilgi küpünde şu an 116.312 madde mevcut. İslamiyât dışı alanlardaki Arapça ifade ve kalıplar, dili bütün yönleriyle özümsememiz açısından ayrı bir öneme sahip. Aslında Arap dünyasında hazırlanan başka genel kültür ansiklopedileri de mevcut. Husûsen Marife’den daha eski olan ve basılı olarak da bulunan Suriye kaynaklı el-Mevsûatü’l-Arabiyye (arab-ency.com) ve Bahreyn’de hazırlanan el-Mevsûatü’l-Arabiyyetü’l-Âlemiyye (mawsoah.net) bunların en önemlileri. Sonuncusunun ufak Html dosyası boyutunda indirilip internetsiz kullanılabilmesi çok hoş. Bunlar dışında alwaraq.net’in de ödüllü bir e-kültür hazinesi olduğunu belirteyim. Özelliği binlerce kitap ve kaynakta kelime bazında arama yapma imkânı.

Evet arkadaşlar, internette Arapça ilmî kaynaklar bunlarla sınırlı değil şüphesiz. Yine de burada ismi verilenlerin başlangıç ve orta seviyedeki ilahiyat ve medrese öğrencilerine yeterli olacağını düşünüyorum. Kuşkusuz zamanla gerek içerik gerek kullanım pratikliği açısından ilginizi çeken başka Arapça web adreslerini keşfedeceksiniz.

İslamî ilimler öğrencisine e-nasihatler

Türkçe kaynakları kullanma

Dikkat edersen, yazı boyu hiç Türkçe web adresi vermedim. İSAM (isam.org.tr) ve YÖK tez merkezi (tez.yok.gov.tr) gibi son derece faydalı ilmî portallar olmasına rağmen tembelliğe alışmanı istemiyorum. Ki bunun bir adım sonrası yüzeyselliktir. Bugün bilim dili olan İngilizce okuma ve araştırma yapmadan nasıl üçüncü sınıf, yorumun yorumu sadedinde şeyler söylüyorsak, din dili olan Arapça tahkik ve tedkik yapmadan konuşmak-yazmak da o derece avamîdir, dedikodudur. Bir ayeti, hadisi yahut ilmî meseleyi kolayına kaçıp Türkçe kaynaklardan bakma. Bu yazıdaki Arapça sitelerden ve zamanla oluşturacağın Arapça PDF kütüphanenden araştır. Sayısız şahsî tecrübeyle sabittir ki çoğu Türkçe tercüme ve izah, aslının değişen oranda, neticede bir yorumudur. Orijinal ifadeler sana müthiş ufuk açar ve seni daima birkaç adım önde götürür.

Konunun ilk kaynaklarına ulaş

Arapça kaynaklara bakmak ilk adımdı; ama yetmez. Neyi araştırıyorsan elden geldiğince onun ilk sahibini bulmaya çalışmalısın. Her ilimde bu değişeceği için zamanla her birine dair literatür dağarcığın artmış olacak. Bir vakit sonra neye nerden bakılır, hangi isim hangi konuda kaynaktır minvalinde ciddi tecrübe kazanacaksın. Bunun dışında konunun ilk kaynaklarına ulaşmak iki şeyi ifade ediyor: Birincisi, okuduğun söz ve tespitlere karşı soğukkanlılığını korumalısın. Geleneğimizde isim vermeden alıntılama, az değişiklik yaparak sözü kendine mal etme maalesef çok yaygındır. Bu noktada iz sürmen gerekiyor. Yazarın etkilendikleri, daha önce bu sahada yazanlar, kitabın referans aldıkları…, bütün bunlar sana sözün asıl sahibi hakkında ipucu verir. İkinci husus, bir ilimde otorite olanın diğer ilimde behresi bulunmayabilir. Örneğin Gazzâlî’den hadis ilimlerinde yaptığın iktibas değer ifade etmez. Tıpkı Zehebî’den kelamda yapacağın alıntı huccet olmayacağı gibi.

Fazla kaynak kabızlık yapar

Artık hem Arapça kaynak kullanıyorsun hem hepsinin mevsukiyet ve huccıyetine dair malumâtın var. Ne güzel! İşte son tuzak: Kaynak obezitesi, bilgi zehirlenmesi… Bu nedenle denge kurmak zorundasın. Bir yandan sırtını sağlama alırken diğer yandan kaynaklar aklına ket vurmayacak. Fazla alıntı, fazla tetebbû seni kabız yapar. Düşünce ve kanaat üretemezsin. Kuru nâkil olursun. Millet ‘vay be! Ne kaynaklara inmiş’ der; fakat boş tenekedir onca yazın. Ne bilgisel ne yorumsal ne metodik bir yenilik katmaz ilgili sahaya. Aksi de kötüdür elbet. İlginç yorumlar, alışılmadık karşılaştırmalar havada uçuşur; lakin kaynak? Söylenenler baştan yıkımı hedeflemiş birinin hariçten gazel okuması mı yoksa işin çıraklığını yapmış, samimi bir emektarın haklı serzenişleri mi? İşte kritik nokta. Şöyle bir araştırma huyu edinebilirsin: İşin başında konuyla alakalı kim ne demiş, iyice araştır. Sonunda hepsini yanından uzaklaştırma elbet; ama gözünün önünden çek ve kendi zihinsel emeğinin ürünü olan şeyler söyle.