İzmirli İsmail Hakkı

ahmet karagöz

21.08.2021

About
Latest Posts

ahmet karagöz

Latest posts by ahmet karagöz (see all)

Arapçaya Dair Her Şey - 11 Ocak 2022
İlahi Dinlere Göre Başörtüsü Meselesinin Değerlendirilmesi - 10 Ocak 2022
Arapça Sözlük Kullanım Teknikleri - 8 Aralık 2021

İçindekiler

İsmail Hakkı İzmirli 1869-1946
Referanslar

İsmail Hakkı İzmirli 1869-1946

Hakkında

Osmanlı aydınlarının en önemli simalarındandır. Uzun bir durgunluk dönemi yaşayan ve adeta mezhepler tarihine dönüşen kelam ilmini ihya etmek için çalışmıştır. İslam coğrafyasının tamamında olmasa bile başlattığı hareket Osmanlı medreselerinde yankı uyandırmış ve Yeni İlmi Kelam müfredatlardaki yerini almıştır. Sadece kelam ilmine değil, diğer tüm ilim sahalarına da emek vermiştir. Dönemindeki ilmi teşkilat ve çalışmaların tamamına katılmış, meslek hayatı boyunca büyük hizmetler gerçekleşmiştir. Bunun yanı sıra ciddi bir kitapsever olan İzmirli, Türkçe, Arapça, Farsça dillerindeki kitaplardan müteşekkil hacimli bir kütüphane oluşturmuş, sonra bu kütüphaneyi Süleymaniye’ye vakfetmiştir.

Hayatı

İzmirli İsmail Hakkı olarak maruf İsmail Hakkı İzmirli, 1869 yılında İzmir’de doğmuştur. Küçük yaşta babasını kaybetmiş ve küçük kardeşiyle beraber bir süre annesinden eğitim almıştır. Hıfzını, babasının amcası olan Ama Hafız’ın yanında tamamlamıştır. Hafızlık ve medrese eğitimiyle beraber rüşdiyeyi bitirmiş ardından, muallim olarak tayin edilmiştir. Darulmuallimin-i Aliye’nin ilk talebelerinden olup, Edebiyat bölümünden mezundur. Fatih dersiamlarından Hafız Ahmed Şakir Efendi’den ilmi icazet ve Hüseyin el-Ezheriyye’den de Şazeliyye tarikat icazeti almıştır.

Zamanın milli eğitim bakanı Zühdü Paşa’nın çocuklarının özel hocalığından, Darul muallimin muallimliğine, Daruşşafaka müdürlüğünden Darul muallimin-i Aliye müdürlüğüne kadar pek çok görev ve hizmette bulunmuştur. Çeşitli derslerde hayatı boyunca eğitimler vermiş, çalıştay ve komisyonlarda sorumluluk almıştır. Dönemindeki aydınlardan farklı bir tutum sergileyerek aktif siyasete girmemiştir. Sadece İttihat ve Terakki’nin kurulduğu ilk zamanlar teşkilata üye olmuş, küçük çaplı görevler almıştır. Bunların dışında etkin bir faaliyet gösterdiği bilinmemektedir.

1935 yılında emekliye ayrılan İzmirli İsmail Hakkı, hayatının sonraki dönemini sadece ilmi çalışmalara hasretmiştir. 1946 yılında oğlunu ziyaret etmek maksadıyla gittiği Ankara’da terki dünya eylemiş, Cebeci Mezarlığına defnedilmiştir.

İlmi Sahaları

İzmirli İsmail Hakkı, İslam dünyasındaki ilmi durgunluğu giderebilmek adına tüm ilimlerde çeşitli çalışmalar yürütmüştür. En fazla ilgi duyduğu ve katkı sağladığı saha Kelam’dır. Fakat müderrislik yaptığı süre boyunca Fıkıh, Usulü Fıkıh, Tarih, Felsefe, Mantık gibi ilimlerde de eğitimler vermiştir.

Eserleri

İzmirli İsmail Hakkı’nın eserlerini dört başlık altında toplayabiliriz. Bunlar a) Kuran ve Hadis, b) Kelam, c) Fıkıh, d)Felsefe ve Mantık ilimleridir. Bu başlık altında incelenebilecek en meşhur eserleri ise şunlardır:

1- Siyer-i Celile-i Nebeviyye

Siyer-i Celile-i Nebeviyye, oldukça hacimsiz bir eserdir. Toplamda iki bölümden oluşur. İlk bölümde siyer ilminin önemi, kaynakları ve tarih ilmindeki yeri ele alınır. Ardından mütevatir, sahih, mevzu gibi hadis türleri özet şekilde izah edilir.

2- Yeni İlmi Kelam

Yeni İlmi Kelam, İzmirli İsmail Hakkı’nın en önemli eseridir denilebilir. Yeni İlmi Kelam adı verilen ekolün başyapıtlarındandır. Eser tamamlanmamıştır. Bu sebeple hakkında teferruatlı yorumlar yapılamamaktadır. Kelamın tüm konuları sistematik şekilde ele alınır. Felsefe, mantık başta olmak üzere dönemin bilimsel birikiminden faydalanılarak oluşturulmuştur.

3- Hikmet-i Teşri

Hikmet-i Teşri, gayesi şeriatın, vahyin ve nübüvvetin akli olarak gerekliliğini ispattır. Fakat eser dört bölüm olacak şekilde tasarlanmış, nihayete erdirilememiştir. Konu bazlı bakılacak olursa, hikmet kavramının felsefe ve diğer ilimlerle ilişkisini ele alan bir mukaddimesi yazılabilmiştir.

4- Mi’yaru’l-Ulum

Mi’yaru’l-Ulum’un en dikkat çekici tarafı İzmirli İsmail Hakkı’ya ait ilk telif olmasıdır. Mantık ilminin en önemli kaynaklarından biri olan İsaguci’nin şerhi mahiyetindedir. Mantık kuralları, sistematiği ve örnekleri detaylandırılır.